Lezing – artrose of osteoarthritis

 

Lezing – artrose of osteoarthritis – prof. Bijlsma

 

  • Professor Bijlsma, reumatoloog aan het UMC, leider van het grootste artroseonderzoek ooit en adviseur van de P-AL heeft  een zeer boeiende lezing gehouden over artrose voor leden van de P-AL. Hieronder een samenvatting van deze lezing.

Hij zal het voornamelijk hebben over artrose of zoals het in de medische wereld heet: osteo-arthritis en proberen de vragen te beantwoorden van de leden, die hem via Ria Jansen zijn voorgelegd.
  • Bij artrose treedt er een verandering op van het bot, het kraakbeen wordt dunner en soms ook ontstaat er vorming van extra bot en dus ook vervorming van het gewricht. Vaak goed te zien bij de handen.
  • Door deze vervormingen kan het kapsel rondom het gewricht ontsteken, hetgeen extra pijn veroorzaakt. Door het maken van röntgenfoto’s zijn de veranderingen in het bot te zien. Artrose verloopt medisch gezien langzaam progressief. Het is van groot belang om, ondanks de pijn, te blijven bewegen. De spieren kunnen dan een groot deel opvangen.
  • Artrose is niet altijd verbonden met ouder worden. Denk maar eens aan sporters, die door blessures in bepaalde gewrichten artrose krijgen. In de handen wordt de duim vaak het eerste getroffen, in de voeten is dat de grote teen, omdat deze het zwaarste wordt belast.
  • Pijn in de heup kan zeker ook uitwaaieren naar andere gewrichten. Door de pijn gaat men de heup ontzien en neemt men een verkeerde houding aan, zodat ook de rug extra en verkeerd wordt belast Bij nekartrose kunnen uittredende zenuwen bekneld raken, wat weer uitstraling van de pijn geeft naar schouders, armen, vingers.
In een schema toont hij de samenstelling van kraakbeen:
Water 70-80%
Collageen en proteoglycanen 20-30%
Chondrocyten 1% volume
  • Röntgenfoto’s van een gewricht zullen dan ook altijd belast worden genomen, d.w.z. de patiënt zal altijd moeten staan, terwijl er een foto van bv. heup of knie wordt genomen, om vast te stellen dat er sprake is van artrose. Bij een eventuele operatie zal een CT-scan of MRI uit moeten sluiten dat er wat anders aan de hand is.
Niet bewezen zijn de effecten van Glucosamine- en Chondroitine-sulfaten en Hyaluronzuur-injecties.Glucosamine van het Rotta preparaat, 1,5 gram per dag zou een gunstige invloed kunnen hebben. Deze glucosamine is nog niet verkrijgbaar in Nederland, maar dat zal zeker in de toekomst het geval zijn. Als bij gebruik van dit preparaat na 3 maanden geen duidelijk effect is bereikt, dan heeft verder innemen geen zin. Wel moet er rekening mee worden gehouden dat de vermindering van pijn bij preparaten zoals glucosamine pas na 2 tot 4 weken voelbaar zijn, in tegenstelling tot de gangbare pijnstillers.
Verder kan het gebruik van zalf (Tantum wordt als voorbeeld genoemd) ook pijnvermindering tot gevolg hebben.
  • Behandelopties:
    Voorlichting:
    wat is de rol van overbelasting, wat speelt er bij ontstekingen en wat kan ik zelf doen, en wat moet ik vermijden? Gewichtsverlies leidt tot vermindering van de symptomen. Bij mensen waar de artrose genetisch is bepaald, is ook vaak overgewicht genetisch. Copingprogramma’s: oefeningen die gezamenlijk kunnen worden gedaan door groepen. Via internet is wellicht na te gaan waar en wanneer deze plaats vinden. Zelf oefeningen doen zonder gewrichtsbelasting, bv. met een stok wandelen, goed schoeisel dragen. De dokter is zeker géén voorstander van massage, omdat dit alleen tijdelijke verlichting geeft, oefeningen onder begeleiding van een fysiotherapeut zijn daarom veel beter. Bij peesproblemen is het dragen en een brace of patellatape aan te bevelen.
    Al te persoonlijke vragen kan professor Bijlsma tijdens deze lezing niet beantwoorden, maar hij geeft wel aan dat “slender you” niet effectief is. Hydrotherapie, dus oefeningen in het water zijn dat zeer zeker wel, door het water worden de gewrichten niet extra belast. Ook het dragen van goed schoeisel tijdens wandelen en het gebruik van een wandelstok of stokken, zoals bij nordic walking zijn aan te bevelen.
    Daarna zegt dokter Bijlsma ook nog iets over de medicatie bij artrose.
    Paracetamol is effectief met name als er weinig ontstekingen zijn.
    Tramadol en Zaldiar bij ernstige artrose
    Op een vraag uit het publiek zegt dokter Bijlsma dat diclofenac een slechte invloed kan hebben op hart en bloedvaten bij langdurige inname. De zogenaamde NSAID’s en Coxibs zijn even effectief I.v.m. risico voor maag en darmklachten moet worden aangeraden een maagbeschermer in te nemen voor mensen boven de 70 jaar en voor patiënten met een voorgeschiedenis van maag en darmklachten.
    Een injectie in het gewricht met glucocorticoiden kan een pijnverlichting van minimaal 4 weken geven en is niet ongunstig op het verloop van de artrose, mits het gewricht de eerste dagen na de injectie wordt ontlast.
    Dokter Bijlsma laat dan verder aan de hand van foto’s en dia’s zien hoe men in Utrecht de behandeling bij jonge artrosepatiënten aanpakt, bij acute afbraak van het kraakbeen. Het is de zgn. gewrichtsdistractie. De botten van bv. een kniegewricht worden met behulp van een bepaalde constructie van elkaar gehouden. Door steeds verdere opening tussen het gewricht te creëren groeit het kraakbeen bij deze patiënten vanzelf weer aan en vormt zich gezond kraakbeen tussen het gewricht. Vanzelfsprekend is hier een ruime tijd mee gemoeid die erg belastend kan zijn voor de patiënt zelf, die minstens 2 maanden met zo’n constructie moet blijven lopen, maar de resultaten zijn bevredigend. En dat is vooral wat telt, vooral bij jonge mensen, die met een prothese zeker niet gebaat zijn, omdat die moet worden vervangen na verloop van tijd.
    Meer informatie over gewrichtsdistractie.

     

    Professor Bijlsma wordt namens alle aanwezigen bedankt door de a.i. voorzitter Informatie: hierin speelt de P-AL ook duidelijk een rol. Wij proberen de leden zo goed mogelijk op de hoogte te houden wat er zoal in ontwikkeling is bij de behandeling van artrose en proberen door middel van een brochure via het reumafonds de mensen duidelijk te maken wat artrose is.
  • De professor laat aan de hand van foto’s zien dat er niet alleen botvorming kan ontstaan, maar dat er ook bot weg kan vallen door de artrose. Waarom dat bij de ene patiënt wel gebeurt en bij de andere niet, kan geen duidelijkheid in worden gegeven.
  • Bij het ontstaan van artrose en de ontwikkeling daarvan spelen zeker ook genetische zaken een rol. Maar ook de mechanische kant, d.w.z. als een bepaald gewricht extra wordt belast zal daarin ook eerder artrose te constateren zijn.
  • Verder zullen door ontstekingen rond dat gewricht ook vaker vervormingen optreden en speelt ook het botweefsel hierin een grote rol. Dokter Bijlsma zegt dat mensen in de Afrikaanse landen een hardere botstructuur hebben, waardoor meer artrose ontstaat. Terwijl bij mensen met osteoporose vaak minder snel artrose zal ontstaan, omdat het bot, in dit geval een deel van de druk opvangt. Het kraakbeen tussen de gewrichten heeft een sponswerking. De opbouw van het kraakbeen bestaat uit o.a. collageen en dat gaat kapot en zo verdwijnt soms het gehele kraakbeen.
In een schema laat de professor zien dat bij mannen de knie eerder wordt aangetast en bij de vrouwen zijn dat de handen.
Professor Bijlsma is verbonden aan de afdeling reumatologie en klinische immunologie van het Academisch Medisch ziekenhuis in Utrecht en is één van onze medisch adviseurs.